शिवराज पिंपुडे

करोनाच्या नजरकैदैत... भाग ८  कॉन्फरन्स कॉल सुरु होता. "कंटाळा आला आहे ओ घरकामाचा", इति मयुरीताई.  "हो ना. आता मुलांसारखंं आम्हालाही होत आहे; काहीतरी कृती द्या, नवीन सांगा काहीतरी करायला", इति मानसीताई.  सगळ्यांचंं एक खळखळून हास्य. "बरं ऐका ना."  या दोन शब्दांंनंतर एकदमच शांतता.  काहीतरी वाढून ठेवलंं आहे आपल्या पुढ्यात याची जाणीव दोघींनाही तत्काळ झाली.  "तुमच्या दोघींच्या प्रत्येकी अकरा अकरा कथा सांगून झाल्या आहेत. तर असं वाटतंय की हा कथावाचन उपक्रम थांबवूया." (हे अनपेक्षित होतं दोघींंनाही.)  "हो हो. अगदी आनंदानंं. आमच्याही मनात येतच होत हे. पण मांजराच्या गळ्यात...." "हं हं कळलं कळलं. बरं ऐका ना." परत एकदा तीच शांतता.  "समजा मुलांना कथा वाचून त्या पोस्ट करायला सांगितल्या तर चालेल का?" "हो चालेल की. काहीच हरकत नाही." "तसंं नाही हो. आधी उपक्रम जाहीर करू. मग इच्छुक मुलांची नोंदणी करू. त्यांचे दोन गट करू. त्यातला एकेक गट तुमच्याकडे येईल. त्या गटातील मुलांनी क्रमश: आधी तुम्ह...

करोनाच्या नजरकैदैत...  भाग ७.२ दादा आम्हाला रोज व्रत देतोय; पण स्वतः पाळत असेल का? असा एक प्रश्न मुलंं, पालक मला विचारत नसले तरी त्यांच्या मनात येत असेलच असंं मला जाणवत होतंं. म्हणून मग एका आठवड्यानंतर मी एक छोटी ऑडिओ क्लिप गटावर पोस्ट केली. त्यात मी स्पष्टपणे सांगितलं की मी आत्ता तुमच्या सोबत व्रते करत नसलो तरी तुम्हाला जे जे सांगत आहे ते ते कधीतरी मी अनुभवलेलंं आहे. तसेच मी दहा वर्ष जे एक व्रत पाळलंं त्याचाही अनुभव मुलांना त्याच ऑडीओ क्लीपमधून सांगितला. मुलांना तो खूपच भावला. काही पालकांनीसुद्धा त्यावर प्रतिक्रिया दिल्या. त्यामुळे अर्थातच व्रते सांगण्याचा माझा अधिकार आता वाढला होता. .................... व्रत ८ तुम्हाला आज घरातील कुठल्याही सदस्यानंं काहीही काम सांगितलं तर नाही म्हणायचं नाही. नंतर करतो असं म्हणायचं नाही. सांगितलेली गोष्ट करायची व लगेच करायची. दुपारी मी टीव्हीवर कार्टून बघत होतो; त्यावेळेसच टीव्हीवर गजानन महाराजांचा सिनेमा लागला होता. आजीनंं तो लावायला सांगितला आणि मला नाही म्हणता आलंं नाही. आज या व्रताचा सगळ्यात जास्त आनंद माझ्या छोट्या भावाला झाल...

https://drive.google.com/file/d/1V_COPNVc_K0ovItnIuOxQRKSbrWErIZi/view?usp=drivesdk आपत्ती काळातील अनुभव शिक्षणाच्या संधी... भाग १           करोनाचे पहारे चौकाचौकात बसले आणि सगळेच जण आपापल्या घरात अडकून पडले. सुरुवातीचे काही दिवस चाचपडण्यात गेले. पण नंतर लवकरच ही खरी सुट्टी नव्हे, करोनाची साथ नसती तर शाळा अजून चालू असती हे लक्षात घेऊन ऑनलाईन शिक्षणाची विविध माध्यमे हाताळण्यास सुरुवात झाली. हळूहळू विविध प्रकारचे तंत्रज्ञान परिचित होत गेले; तसतसे त्याच्या वापराची दृष्टीही विस्तारत गेली. इयत्ता आठवीपर्यंतच्या परीक्षा रद्द झाल्या होत्या. त्यामुळे आमच्या पाचवी ते सातवी या पूर्व माध्यमिक विभागात अनुभव शिक्षणाचे विविध प्रयोग आम्ही सुरू केले. त्यातीलच काही प्रयोगांचा परिचय या लेखाद्वारे आपणास करून देत आहे.           आमच्या विभागात अभिव्यक्ती तासाच्या अंतर्गत सौ. मयुरी जेजुरीकर व सौ. मानसी फाटक या नाट्य विषय शिकवतात. त्यांना रोज एका गोष्टीचे प्रकट वाचन करून ती गोष्ट मुलांच्या WhatsApp ग्रुपवर पाठवण...

करोनाच्या नजरकैदेत... भाग ७.१ लॉक डाऊन २.० सुरू झालं आणि त्या सोबत आमच्या उपक्रमांचाही दुसरा टप्पा सुरू झाला. त्यामुळे अर्थातच या दुसऱ्या टप्प्यात काही उपक्रम आम्ही कमी केले. तर काही नव्यानंं सुरू केले. पण या टप्प्यासाठी काही थीम ठरवता येईल का असा विचार करत होतो. आणि अचानक आमच्या शाळेतील गुरुकुल विभागात शाळेचे केंद्रप्रमुख मा. वामनराव अभ्यंकर तथा भाऊ श्रावण महिन्यात  घेत असलेल्या व्रतांची आठवण झाली. मला आठवलेली तीन-चार व्रते मी अध्यापकांना सांगितली. मग त्यांनीही त्यात छान भर घातली. ६-७ व्रतांंची निश्‍चिती झाली. पुढची सुचतील या भरवशावर थीम ठरवून टाकली. व्रत पालन. मुलांना दिलेले व्रत व त्याचे पालन केल्यानंतर त्यांनी सांगितलेल्या अनुभवाचा काही भाग याआधारे हा ब्लॉग पुढे पुढे सरकेल. .................... पहिल्या दिवशी ग्रुपवर सूचना पोस्ट झाली. मित्रांनो आजपासून आपण एक नवीन गोष्ट सुरु करत आहोत. रोज तुम्हाला एक व्रत देण्यात येईल. ते तुम्ही अत्यंत कसोशीनंं व प्रामाणिकपणे पाळायचं आहे... व्रत क्र. १ आज दहा ते पाच या वेळेत पूर्ण मौन पाळून या उपक्रमाची आपण सुरुवात  करणार आहोत...

पोंक्षे सर  उत्तुंग कर्तृत्व, निरलस कार्यकर्तेपण आणि प्रगतिशील कुटुंबवत्सलता या तिन्हींचा संयोग अभावानंंच आढळतो.  कै. विवेक पोंक्षे सर यांच्या ठायी मात्र या गोष्टी एकवटल्या होत्या. प्रसिद्धीपराङ्मुख पोंक्षे सरांची  शिक्षणक्षेत्रातील कामगिरी पुण्याच्या ज्ञान प्रबोधिनी प्रशालेच्या प्राचार्य पदापुरती सीमित नव्हती. तिच्या कक्षा महाराष्ट्रातल्या, भारतातल्या विविध प्रदेशांपर्यंत - अगदी ईशान्य भारतापर्यंत सुद्धा विस्तारलेल्या होत्या. हा माणूस बाहेरच्या जगात जितका सच्चा होता तितकाच खाजगी आयुष्यात, घरात आणि आप्तांंमध्येही सच्चा होता. निगडीच्या ज्ञान प्रबोधिनी प्रशालेच्या पूर्व माध्यमिक विभागाचे प्रमुख शिवराज पिंपुडे आणि पोंक्षे सरांचे सुहृद सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठातले भौतिकशास्त्राचे प्रा. अभय लिमये यांनी त्यांच्या या वेगळेपणाचे टिपलेले काही कवडसे...          प्रसंग आहे १९८३ मधला. 'ज्ञान प्रबोधिनी'तल्या युवक विभागाची एक बैठक सुरू होती. विषय होता शिक्षणक्षेत्रात भेडसावणारे प्रश्न. बैठकीत प्राचार्य वामनराव अभ्यंकर (भाऊ) मार्गदर्शन करणार होते....

सफर खुबसुरत है मंजिल से भी...           अकरावीत असतानाची गोष्ट. कॉलेजात पहिलंंच वर्ष असल्यानंं तासांना न बसण्याचा संस्कार अजून व्हायचा होता. त्यामुळे नियमित सर्व तासांंना हजेरी लावत होतो. मराठीच्या तासाला मात्र जाम कंटाळा यायचा. संपता संपत नसे तो तास. त्यावर मी माझ्यापरीनंं एक उपाय शोधून काढला होता. अकरावीच्या मराठीच्या पाठ्यपुस्तकात श्री. अविनाश धर्माधिकारी यांचा एक पाठ होता. त्यात त्यांच्या एका सायकल सहलीचंं वर्णन होतं. खूपच मस्त होता तो पाठ. प्रत्येक मराठीच्या तासाला मी तो पाठ वाचून काढायचो. या पारायणाचे दोन परिणाम घडले. एक म्हणजे मराठीच्या तासाचा वेळ मजेत जाऊ लागला अन् दुसरी गोष्ट म्हणजे आपणही सुट्टीमध्ये सायकलवर भटकंती करावी असं तीव्रतेनंं वाटू लागलं. लगेचच मनातला बेत मित्रांसमोर व्यक्त केला. त्यांनी ही कल्पना उचलून धरली आणि दिवाळीच्या सुट्टीत सायकल सहलीला जाण्याचंं आम्हा चार-पाच जणांचंं निश्चित झालं. ठिकाण ठरलं साताऱ्याजवळचा सज्जन गड!           एकदाची परीक्षा संपली आणि सगळेजण सहलीच्या तयारीला लागलो. सायकल ठीकठाक करणे...

करोनाच्या नजरकैदेत...भाग ६ आज जे बोलू ते इंग्रजीतूनच असंं आमचंं एक व्रत होतंं. 'उठता-बसता, खाता-पिता केवळ इंग्रजीतूनच बोलायचं. गरज लागेल तिथंं गुगल ट्रान्सलेटर वापरायचं. पण इंग्रजीला सोडायचंं नाही...' मुलांना मी व्रत समजावून सांगत होतो.  घरच्यांची मदत व गुगल ट्रान्सलेटर सोबतीला होते.  पण तरी सफाईदार इंग्रजी बोलणारा, मुलांच्या शंकांना विनाविलंब उत्तरंं देणारा, चुटकीसरशी मराठी वाक्यंं इंग्रजीत भाषांतरित करणारा एक जिताजागता माणूस गटावर हवा असंं खूप वाटत होतंं. सहावीसाठी नाव सापडलंं होतंं.  आमचे पालक श्री मिलिंदराव धारवाडकर.  नुकतीच काही महिन्यांची परदेशवारी करून आले होते.  सध्या वर्क फ्रॉम होम चालू असल्यानंं त्यांनाही वेळ होता. मग त्यांच्यावर सहावीची जबाबदारी दिली. सातवीसाठी मात्र व्यक्तीच्या शोधात होतो. ..................... लॉकडाऊनचे फायदेही काही कमी नाहीत.  त्यातीलच एक म्हणजे जुन्या मित्रमैत्रिणींशी पुन्हा संपर्क स्थापित होणंं.  या प्रकारातील माझ्या यादीतील एक नाव म्हणजे स्फूर्ती शेणाॅय.  नेहमीप्रमाणे थोडा पात्रपरि...